Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, επιστήμονες των εργαστηρίων της IBM στις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι ένας συγκεκριμένος τύπος υπεριώδους laser (excimer laser) μπορούσε να χαράξει (σμιλεύσει) ζωντανό ανθρώπινο ιστό με ακρίβεια, χωρίς να προκαλέσει παράπλευρη θερμική βλάβη στη γύρω περιοχή. Αυτή η ανακάλυψη ξεκίνησε μία σειρά από τεχνολογικές εφαρμογές, από τις οποίες ίσως η κυριότερη είναι η διαθλαστική χειρουργική, δηλαδή η διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών του ανθρώπινου ματιού (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός) με το laser.
Η πρώτη επέμβαση LASIK για τη διόρθωση της μυωπίας πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα από τον Ι. Παλλήκαρη, το 1990. Χρειάστηκε να περάσει περίπου μία δεκαετία για να γίνει αποδεκτή η επέμβαση σε Ευρώπη και Αμερική. Η δημοτικότητα της LASIK κορυφώθηκε στην Ευρώπη και την Αμερική μεταξύ 2000 και 2009 και η επέμβαση παραμένει η πιο δημοφιλής εκλεκτική (elective) επέμβαση στον κόσμο, ενώ υπολογίζεται ότι μέχρι το 2011 είχαν πραγματοποιηθεί 35 εκατομμύρια επεμβάσεις σε όλο τον κόσμο. Από την αρχική της εφαρμογή, μία σειρά από εξελίξεις έχουν γίνει, που βελτίωσαν σημαντικά την ακρίβεια και την ευκολία της επέμβασης LASIK. Το 2002, η ανάλυση wavefront (ένα είδος οπτικής ανάλυσης του ματιού) και οι πρόοδοι στην ψηφιακή φωτογραφική απεικόνιση του κερατοειδούς (τη λεγόμενη τοπογραφία κερατοειδούς) επέτρεψαν στους οφθαλμιάτρους να αναπαριστούν τρισδιάστατα τον κερατοειδή πριν από την επέμβαση και να σχεδιάζουν ατομικά για κάθε ασθενή την επέμβαση. Ο κερατοειδής είναι το πρόσθιο διαφανές τμήμα του ματιού και η σμίλευσή του με το laser αλλάζει ελαφρά το σχήμα του, με αποτέλεσμα να εστιάζει φυσιολογικά τα είδωλα των αντικειμένων στον αμφιβληστροειδή, χωρίς ανάγκη γυαλιών και φακών επαφής.
Η χρήση των femtosecond lasers (που αντικατέστησαν τους αρχικούς μικροκερατόμους) στην επέμβαση LASIK έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής μετά το 2007, με το ποσοστό του αριθμού των επεμβάσεων femtosecond LASIK να αυξάνεται από 55% το 2009 στο 80% το 2015. Προηγήθηκε, το 2007, η έγκριση του femto-LASIK ή αλλιώς all laser-LASIK από τη NASA για τους υποψήφιους αστροναύτες. Η χρήση του femtosecond laser τελειοποίησε ακόμα περισσότερο τη μέθοδο και επέτρεψε στους οφθαλμιάτρους να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο φάσμα μυωπικών ασθενών, δημιουργώντας λεπτότερα flaps. To flap είναι ένα εξαιρετικά λεπτό επιφανειακό στρώμα του κερατοειδούς που σμιλεύει το femto-laser και σκοπό έχει να επιταχύνει την αποκατάσταση της όρασης του ασθενούς. Η παλαιότερη επέμβαση, η PRK, είχε το μειονέκτημα της καθυστερημένης αποκατάστασης της όρασης (20-30 μέρες), που περιελάμβανε και μία αρχική, τριήμερη δυσφορία των ματιών. Η αποκατάσταση αυτή συμβαίνει με το LASIK μέσα σε 24 ώρες. Η λειτουργικότητα του ασθενούς είναι πλήρης την επόμενη μέρα, με την όραση να βρίσκεται συνήθως στα επίπεδα των 10/10 στον πίνακα του οφθαλμιάτρου, που συμβατικά θεωρείται η φυσιολογική καλή όραση.
Σήμερα, περίπου 90-95% των ασθενών που υποβάλλονται σε επέμβαση LASIK πετυχαίνει όραση 10/10 ή και καλύτερη από αυτή, σε σύγκριση με το 65% της δεκαετίας του ’90. Eπίσης, το ποσοστό ικανοποίησης των ασθενών φτάνει πλέον το 98%. Στο τελευταίο συνέδριο της Αμερικανικής Οφθαλμολογικής Ακαδημίας (το μεγαλύτερο οφθαλμολογικό συνέδριο στον κόσμο), η LASIK ανακηρύχθηκε ως η πιο ασφαλής, πετυχημένη και μελετημένη επέμβαση των οφθαλμών.
Δήμος Κανιούρας
Χειρούργος Οφθαλμίατρος, Πρόεδρος Οφθαλμολογικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος
www.kaniouras.gr
