Το 10% των καρκίνων της αναπαραγωγικής ηλικίας στις γυναίκες αφορά ηλικίες <45 ετών. Πάραυτα, η αλματώδης ανάπτυξη της θεραπευτικής προσέγγισης του καρκίνου τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε αυξημένα ποσοστά επιβίωσης, σε βαθμό, που το 83% των γυναικών <45 ετών που τη δεκαετία 2002-2012 διαγνώσθηκαν με καρκίνο, να έχουν ήδη ξεπεράσει τη νόσο! Είναι αλήθεια, ότι καρκίνοι που παραδοσιακά θεωρούνταν θανατηφόροι, σήμερα αντιμετωπίζονται ως δυνητικά ιάσιμοι.
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το συχνότερο καρκίνο στις γυναίκες προσβάλλοντας 1 στις 8 γυναίκες στις αναπτυγμένες χώρες. Σε ποσοστό 2% αφορά νέες γυναίκες 20-34 ετών, ενώ σε ποσοστό 11% γυναίκες 35-44 ετών. Με δεδομένη την ευαισθητοποίηση τόσο του ιατρικού κόσμου όσο και των γυναικών, η διάγνωση της νόσου γίνεται ολοένα και συχνότερα σε αρχόμενο στάδιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η επιβίωση των γυναικών να έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, με την πενταετή επιβίωση σήμερα να ξεπερνά το 88% και σε πολλές περιπτώσεις να αγγίζει και το 98,5%!
Με δεδομένη τη σύγχρονη τάση της μετάθεσης της απόκτησης παιδιού σε μεγαλύτερη ηλικία, ο αριθμός των γυναικών που θα έχουν εκδηλώσει καρκίνο πριν την τεκνοποίηση προοδευτικά αυξάνει. Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με τα αυξημένα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο, οδηγεί στην ανάγκη της ένταξης της διατήρησης της γονιμότητας στο θεραπευτικό σχεδιασμό του καρκίνου με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών, που θα έχουν επιβιώσει από την ασθένεια.
Οι επιστημονικά αποδεκτές επιλογές για τη διατήρηση της γονιμότητας σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με καρκίνο, είναι τέσσερις:
- Η «συντηρητική» χειρουργική αντιμετώπιση, με στόχο τη διατήρηση των γεννητικών οργάνων για αναπαραγωγή
- Η καταστολή της ωοθηκικής λειτουργίας με ειδικά φάρμακα (GnRH-αγωνιστές) κατά τη χημειο- ή/και ακτινοθεραπεία, ώστε να περιοριστεί, όσο τούτο είναι δυνατό, η δυσμενής επίδραση της εν λόγω θεραπείας στις ωοθηκικές εφεδρείες, αν και το όφελός τους σήμερα είναι αμφιλεγόμενο
- Η κάλυψη της ανατομικής θέσης των ωοθηκών με μη ακτινοδιαπερατά προστατευτικά πετάσματα κατά την ακτινοθεραπεία ή μετάθεση των ωοθηκών σε υψηλότερη θέση, ώστε να μην επιβαρυνθούν από την ακτινοβολία
- Η ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση και ωοληψία για:
- Κρυοσυντήρηση ωαρίων
- Εξωσωματική γονιμοποίηση & Κρυοσυντήρηση εμβρύων
Ωστόσο, προς την κατεύθυνση αυτή έχουν δοκιμαστεί και πειραματικές μέθοδοι, που θα πρέπει να εφαρμόζονται από επαγγελματίες υγείας με αντίστοιχη εμπειρία και μόνο στα πλαίσια αυστηρά καθορισμένων πρωτοκόλλων. Μεταξύ αυτών είναι η κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού για μελλοντική ορθότοπη (στην ίδια ανατομική θέση) ή ετερότοπη (σε άλλη θέση του σώματος, όπως στον πήχυ(!)) μεταμόσχευση μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας του καρκίνου, η ωρίμανση των ανώριμων ωαρίων στο εργαστήριο (In Vitro Maturation, IVM), και τέλος η μακράς διάρκειας καλλιέργεια ανώριμων ωοθυλακίων στο εργαστήριο (In Vitro Follicular Growth, (IVG).
Η κρυοσυντήρηση ωαρίων σε γυναίκες, που διαγνώσθηκαν με καρκίνο και πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, χημειο- ή ακτινοθεραπεία, που μοιραία θα περιορίσουν τις ωοθηκικές εφεδρείες και θα δυσχεράνουν ή θα αποκλείσουν το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης μετά την αποθεραπεία, αποτελεί σήμερα κοινή πρακτική, ιδιαίτερα σε εκείνες, που δεν έχουν σύντροφο, ώστε να γονιμοποιήσουν τα ωάριά τους με το σπέρμα του και να τα κρυοσυντηρήσουν ως έμβρυα. Η φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών, που εφαρμόζεται στην εξωσωματική γονιμοποίηση, χρησιμοποιεί εξειδικευμένα πρωτόκολλα σε γυναίκες με ορμονοεξαρτώμενους όγκους, όπως μαστού, ενδομητρίου ή ωοθηκών, ώστε τα οιστρογόνα να κρατηθούν σε χαμηλά επίπεδα για την ασφάλεια της ασθενούς. Πρόκειται για μια ρεαλιστική πρακτική, που επιτρέπει στην γυναίκα να διατηρήσει την αναπαραγωγική της δυνατότητα.
Είναι αναφαίρετο δικαίωμα της ασθενούς να ενημερωθεί για τις επιλογές που διατίθενται στη σύγχρονη εποχή, αλλά και υποχρέωση του Ογκολόγου της να την ενημερώσει σχετικά και να την παραπέμψει, αμέσως μετά τη διάγνωση του καρκίνου, στον Μαιευτήρα-Γυναικολόγο με εξειδίκευση στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και εμπειρία στη διατήρηση της γονιμότητας σε γυναίκες με καρκίνο. Η διατήρηση της γονιμότητας δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιμένει…
Γεώργιος Παρτσινέβελος
MD, PhD, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, εξειδικευθείς στο Ηνωμένο Βασίλειο (Λονδίνο) στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή & Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life ΜΗΤΕΡΑ
partsiobgyn@yahoo.com
