Τι είναι το ροχαλητό; Είναι ο κραδασμός που παράγεται κατά τον ύπνο, όταν κολλάνε τα τοιχώματα του ανώτερου αναπνευστικού, λόγω αυξημένης αντίστασης στη δίοδο του αέρα. Πότε προκαλείται Οταν υπάρχουν εμπόδια στη διαδρομή της μύτης, του φάρυγγα και του λάρυγγα ή ο μυϊκός τόνος στο σύστημα του αεραγωγού είναι ελαττωμένος. Ακόμη βασικοί λόγοι που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής είναι η αύξηση του σωματικού βάρους, η κατάχρηση αλκοόλ και καπνού, οι διαταραχές του θυρεοειδούς όπως ο υποθυρεοειδισμός, το κάπνισμα και γενικά η έλλειψη άσκησης και το βαρύ βραδινό γεύμα.
Τι επιπτώσεις έχει; Όταν πρόκειται για το αθώο ροχαλητό;το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η διαταραχή της αρμονικής συμβίωσης του ζευγαριού, η οποία αρχίζει να γίνεται βασανιστική, γιατί ο χαλαρός και βαθύς ύπνος το βράδυ είναι βασικό συστατικό μιας υγιούς σχέσης. Ακόμη, ο άνθρωπος που ροχαλίζει νιώθει ξηρότητα στο φάρυγγα και τη σταφυλή. Το ροχαλητό δεν μένει στάσιμο ούτε σε ένταση ούτε σε επιπτώσεις, εξελίσσεται και μπορεί από αθώο να γίνει νοσηρό και στη συνέχεια να οδηγήσει σε άπνοιες.
Τι είναι η άπνοια; Άπνοια σημαίνει διακοπή της αναπνοής για 10 τουλάχιστον δευτερόλεπτα και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στην καρδιά και τα αγγεία, όπως υπέρταση και αρρυθμίες.
Ποιες ηλικίες αφορούν το ροχαλητό και η άπνοια και ποια είναι τα συνήθη αίτια; Αφορά όλες τις ηλικίες, από μικρά παιδιά μέχρι ηλικιωμένους, και είναι εξίσου σημαντικό να γίνουν έγκαιρα η διάγνωση και η θεραπεία. Στα μικρά παιδιά, η κύρια αιτία είναι τα μεγάλα κρεατάκια και οι αμυγδαλές και πολύ σπάνιες καταστάσεις, όπως η ατρησία χοανών που δεν πρέπει να τις ξεχνάμε. Στους ενήλικες το στραβό διάφραγμα, η αλλεργική ρινίτιδα με πολύποδες ή χωρίς, οι μεγάλες αμυγδαλές, η μακριά σταφυλή, η υπερτροφική μαλθακή υπερώα και το παράδοξο σχήμα επιγλωττίδας.
Ποια είναι τα συμπτώματα; Πρωινή υπνηλία, πονοκέφαλος όλη την ημέρα, εύκολη κόπωση, αλλαγές στην προσωπικότητα, υπέρταση, αρρυθμίες και πιο άτυπα, όπως αστάθεια και εμβοές. Στα παιδιά πρέπει να αξιολογείται η νυχτερινή ενούρηση και βέβαια διαταραχές στη συγκέντρωση, βουλιμία και επίδραση στην ανάπτυξη.
Πώς γίνεται η διάγνωση; Αρχικά πρέπει να γίνει ένας πλήρης ενδοσκοπικός έλεγχος για να διαπιστώσουμε αν φράζει ο ανώτερος αεραγωγός και ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων μπορεί αρχικά να κάνουμε εργαστηριακό έλεγχο, που μπορεί να περιλαμβάνει νυχτερινή οξυμετρία, sleependoscopy (που είναι αξιολόγηση του επιπέδου απόφραξης) και μελέτη ύπνου σε ασθενείς με το τυπικό ιστορικό. Αυτό έχει ιδιαίτερη αξία να εφαρμόζεται και στα παιδιά για να έχουμε έναν αντικειμενικό τρόπο αξιολόγησης, πέρα από τη μαρτυρία των γονέων που πολλές φορές είναι υποκειμενική.
Ποια είναι η θεραπεία του ροχαλητού και της άπνοιας; Μπορεί να είναι συντηρητική με την εφαρμογή της μάσκας θετικής διαρρινικής πίεσης ή χειρουργική ή συνδυασμός, ανάλογα με τα ευρήματα και τη γενικότερη υγεία του ασθενούς. Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές με βάση τα τελευταία δεδομένα, είναι ότι η χειρουργική αντιμετώπιση με φαρυγγοπλαστική ή χειρουργική στη ρίζα της γλώσσας ή στην επιγλωττίδα ή στη μύτη σε περιπτώσεις ροχαλητού ή ήπιων απνοιών μπορεί να δώσει ριζική λύση αλλά και στις βαρύτερες μορφές η διεθνής άποψη είναι ότι βελτιώνει την εφαρμογή της διαρρινικής μάσκας και την ημερήσια απόδοση του ασθενούς. Επίσης, επειδή πολλοί ασθενείς εγκαταλείπουν τη μάσκα, αν έχουν χειρουργηθεί τουλάχιστον έχουν εξασφαλίσει ένα σημαντικό ποσοστό βελτίωσης.
Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στη χειρουργική αντιμετώπιση της άπνοιας; Γενικά η σύγχρονη τάση στη χειρουργική αφορά αυτό που λέμε MIS (Minimally Invasive Surgery), δηλαδή ελάχιστα επεμβατική χειρουργική. Αυτό σε περιοχές όπως ο φάρυγγας και ο λάρυγγας είναι πολύ σημαντικό γιατί μετεγχειρητικά υπάρχουν πόνος, δυσκολία στην κατάποση και την αναπνοή. Ειδικά στη χειρουργική της υπερτροφίας της ρίζας της γλώσσας, που αποτελεί μια ανατομική περιοχή με ιδιαιτερότητες στην προσπέλασή της, σήμερα, χάρη στην εφαρμογή της διαστοματικής ρομποτικής χειρουργικής DaVinci, είναι πολύ πιο προσιτή χάρη στην τρισδιάστατη κάμερα που δίνει τη δυνατότητα καλύτερης εκτίμησης στο βάθος πεδίου και επομένως άλλη ακρίβεια στην αφαίρεση. Αυτό έχει σαφή πλεονεκτήματα για τον ασθενή μετεγχειρητικά, όπως η αποφυγή της τραχειοστομίας, η καλύτερη επούλωση και η ευκολότερη κατάποση.
Παρά το γεγονός ότι είμαι χειρουργός, θέλω να τονίσω ότι το κύριο βήμα στην αντιμετώπιση του ροχαλητού και της άπνοιας είναι η ολοκληρωμένη διάγνωση. Επειδή τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά, πέρα από τη συντηρητική ή χειρουργική αντιμετώπιση, κύριο λόγο έχει η αλλαγή του lifestyle, που συνιστάται στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, στη μείωση του βάρους και την επιστροφή στην παραδοσιακή και τόσο υγιεινή ελληνική μεσογειακή διατροφή. Είναι ξεκάθαρο στην καθ’ ημέρα πράξη ότι υπάρχει εξατομίκευση και κάθε ασθενής είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση και οφείλουμε έτσι να τον αντιμετωπίζουμε.
Ανατολή Παταρίδου
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος Κεφαλής & Τραχήλου-Παιδο-ΩΡΛ Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείο Υγεία-Μητέρα
pataridou.gr
