Η γονιμότητα αποτελεί κεντρικό θέμα σε κάθε θρησκεία και πολιτισμό και σήμερα πρέπει να την προσεγγίζουμε με επιστημονικούς όρους μακριά από προκαταλήψεις. Ο βασικότερος παράγοντας που καθορίζει τη γονιμότητα ενός ζευγαριού είναι η ηλικία της γυναίκας. Κάθε γυναίκα ξεκινάει τη ζωή της με ορισμένο αριθμό ωαρίων, ο οποίος μειώνεται καθώς μεγαλώνει. Για υγιή νεαρά ζευγάρια, η πιθανότητα να επιτευχθεί κύηση σε κάθε εμμηνορρυσιακό κύκλο είναι περίπου 20%. Το ποσοστό αυτό μειώνεται σταδιακά από τα 30 έτη και η μείωση γίνεται απότομη μετά το 37ο έτος. Αντίστοιχα, μειώνεται και η γονιμότητα ενός άνδρα με τα ποσοστά όμως να είναι σαφώς καλύτερα και όχι τόσο προβλέψιμα.
Πώς μπορώ να βελτιώσω τις πιθανότητές μου;
Ο σταθερός κύκλος 28 ημερών διασφαλίζει στις περισσότερες περιπτώσεις φυσιολογική ωοθυλακιορρηξία, που είναι απαραίτητη για την τεκνοποίηση. Η καλύτερη δυνατή ρύθμισή του, λοιπόν, με τη βοήθεια ειδικού βελτιώνει τη γονιμότητα. Βασικό ρόλο διαδραματίζει και η ισορροπημένη διατροφή (ιδανικά χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη) ώστε να διατηρείται φυσιολογικό το βάρος της γυναίκας. Ο λιπώδης ιστός συμβάλλει σημαντικά στον μεταβολισμό των ορμονών του φύλου, οπότε απαιτείται οι γυναίκες να μην είναι ιδιαίτερα αδύνατες (ελάχιστο λίπος μεταφράζεται σε χαμηλά οιστρογόνα) αλλά ούτε και παχύσαρκες (αυξημένα οιστρογόνα αλλά και αυξημένα ανδρογόνα). Η έναρξη αερόβιας άσκησης (2-3 φορές την εβδομάδα), η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ και ο περιορισμός της καφεΐνης και του στρες (σωματικού και συναισθηματικού) βελτιώνουν σαφώς τη γονιμότητα και των δύο. Τέλος, το ζευγάρι πρέπει να επιδιώκει επαφή ανά 2 ημέρες κοντά στη γόνιμη ημέρα κάθε κύκλου, διότι η ποιότητα του σπέρματος είναι βελτιωμένη μετά από 2-3 ημέρες αποχής. Η γόνιμη δε ημέρα του κύκλου είναι η 14η πριν την αναμενόμενη ημέρα εμμηνορυσίας, οπότε επαφές πρέπει να υπάρχουν 3-4 ημέρες πριν και άλλες τόσες μετά.
Πότε ένα ζευγάρι πρέπει να αναζητήσει εξειδικευμένη βοήθεια;
Όταν υπάρχει υπογονιμότητα, οπότε και ισχύει τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω:
- Δεν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη μετά από 1-2 χρόνια τακτικής σεξουαλικής επαφής (το 85% των ζευγαριών έχει επιτύχει κύηση εντός 2 ετών).
- Δεν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη μετά από 1 χρόνο τακτικής σεξουαλικής επαφής και η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών.
- Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος δεν είναι τακτικός.
- Υπάρχει γνωστός παράγοντας υπογονιμότητας στο ζευγάρι.
Τι περιλαμβάνει η διερεύνηση της υπογονιμότητας;
Η υπογονιμότητα αφορά το ζευγάρι και το αίτιο μπορεί να είναι μητρικό (40%), πατρικό (40%) ή και των δύο (20%). Όσον αφορά στον άνδρα η διερεύνηση είναι εύκολη και περιλαμβάνει βασικά το σπερμοδιάγραμμα. Όσον αφορά στη γυναίκα χρειάζεται να ελεγχθεί η ωοθυλακιορρηξία και η ωοθηκική εφεδρεία (βιοχημικός/ ορμονολογικός έλεγχος, διερεύνηση συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών), η βατότητα των σαλπίγγων (υστεροσαλπιγγογραφία, σονογραφία με αφρό – HyFoSy) και η κατάσταση της ενδομήτριας κοιλότητας (διαγνωστική υστεροσκόπηση). Επί ενδείξεων, όπως επί άλγους κατά την επαφή που θέτει την υποψία ενδομητρίωσης, ίσως να απαιτηθεί λαπαροσκόπηση.
Ευαγγελινάκης Νικόλαος, MD, MSc, PhD
Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας Ακαδημαϊκός Υπότροφος στη Γ’ Μαιευτική & Γυναικολογική κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδικό αντικείμενο «Μαιευτική- Γυναικολογία-Παθολογία Κύησης», Αν. υπεύθυνος του τμήματος κυήσεων υψηλού κινδύνου, μέλος της χειρουργικής ομάδας ενδομήτριων επεμβάσεων σε έμβρυα, διδάσκων στο Master της Ιατρικής Σχολής Αθηνών «Παθολογία της Κύησης»
www.dr-evangelinakis.gr, fb: evangelinakis.obgyn
