Λίγους μήνες πριν, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Mayo Clinic Proceedings, ο Δρ Μαντίπ Μέχρα, διευθυντής του Κέντρου Καρδιάς και Αγγείων του νοσοκομείου Brigham and Women’s Hospital της Βοστόνης, ανέλυσε τα σημάδια ασθένειας που κατά την γνώμη του αποτυπώνονται στο πορτρέτο της Λίζα Γκεραρντίνι, της γυναίκας που πόζαρε για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και θα έμενε στην ιστορία ως Μόνα Λίζα.
«Το αίνιγμα της Μόνα Λίζα μπορεί να λυθεί με την ιατρική διάγνωση για ασθένεια που σχετίζεται με τον υποθυρεοειδισμό. Στην πραγματικότητα, η γοητεία των ατελειών λόγω της ασθένειας είναι που εξηγεί τον μυστηριώδη ρεαλισμό και τη μαγεία αυτού του αριστουργήματος» ανέφερε ο Δρ Μέχρα. Ακόμη, επικεντρώθηκε στα αδύναμα μαλλιά, το ωχρό δέρμα και τον πρησμένο λαιμό –ως ένδειξη βρογχοκήλης– ως χαρακτηριστικές ενδείξεις του υποθυρεοειδισμού που αποτυπώνονται στον πίνακα. Η διατροφή των Ιταλών κατά την περίοδο της Αναγέννησης ήταν ιδιαίτερα φτωχή σε ιώδιο κι έτσι η βρογχοκήλη, δηλαδή η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα, ήταν συνηθισμένη και μάλιστα είναι εμφανής σε πίνακες και γλυπτά της εποχής.
Το 2004, ομάδα ρευματολόγων και ενδοκρινολόγων σε αντίστοιχη μελέτη τους είχαν διατυπώσει τη θεωρία ότι οι δερματικές βλάβες και το πρήξιμο στα χέρια της Μόνα Λίζα είναι συμπτώματα που υποδεικνύουν λιπιδαιμική διαταραχή και καρδιοπάθεια και ότι ο θάνατός της ήταν πιθανότητα αποτέλεσμα κληρονομικής υπερλιπιδαιμίας και πρόωρης αθηροσκλήρωσης. Παράλληλα ερμήνευσαν το διάσημο μειδίαμά της ως σύμπτωμα της παράλυσης Bell.
Ο Δρ Μέχρα, απάντησε ότι η γυναίκα δεν θα είχε ζήσει μέχρι τα 63 της χρόνια αν πράγματι έπασχε από λιπιδαιμική διαταραχή και καρδιοπάθεια, δεδομένου ότι οι θεραπευτικές επιλογές για τις καρδιαγγειακές παθήσεις ήταν λιγοστές στη Ιταλία του 16ου αιώνα.
Τώρα, ο Δρ Michael Yafi, Παιδοενδοκρινολόγος στο UTHealth και διευθυντής του Τμήματος Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή McGovern αντικρούει και τη θεωρία του Δρα Μέχρα.
Σύμφωνα λοιπόν με την ιατρική γνωμάτευση του που δημοσιεύτηκε στο Hormones-International Journal of Endocrinology and Metabolism, η τεκμηρίωση της θυρεοειδικής νόσου είναι πολύ γνωστή στην ιστορία της τέχνης και αυτός ο πίνακας δεν ταιριάζει με τις αμέτρητες άλλες απεικονίσεις διογκωμένων θυρεοειδών αδένων.
Εάν η Λίζα Γκεραρντίνι είχε βρογχοκήλη από ανεπάρκεια ιωδίου, θα ήταν σοβαρή και πιο ξεκάθαρα οριοθετημένη στη ζωγραφική, όπως και άλλες τέτοιες ιστορικές αναπαραστάσεις, υποστηρίζει ο Δρ. Michael Yafi. Λέει ακόμα ότι το κίτρινο χρώμα στο δέρμα μπορεί να προκύψει μόνο μετά από παρατεταμένη νόσηση. Και ένας μακροχρόνιος υποθυρεοειδισμός θα είχε επηρεάσει σοβαρά την γονιμότητα της Μόνα Λίζα, αλλά είναι ήδη γνωστό ότι ήταν μητέρα πέντε παιδιών, με το ένα εξ αυτών να έχει γεννηθεί μόλις λίγους μήνες πριν ο Ντα Βίντσι ξεκινήσει να ζωγραφίζει το πορτρέτο της.
«Ο αποχρωματισμός στο δέρμα θα μπορούσε απλά να αποδοθεί στην ηλικία του έργου τέχνης, καθώς και στο βερνίκι που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης. Επιπλέον, ο πίνακας είχε κλαπεί και είχε κρυφτεί κάπου για περισσότερα από τρία χρόνια, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και την απόπειρα βανδαλισμού του με οξύ, σε μια προσπάθεια να καταστραφεί.
Σε ότι αφορά δε το μυστηριώδες χαμόγελό της και τη θεωρία που το θέλει να είναι απόρροια μυικής ατονίας λέει ότι η μυοπάθεια λόγω υποθυρεοειδισμού ή η μυασθένεια εκδηλώνεται στους μυς που είναι πιο κοντά στην κεντρική γραμμή του σώματος, πράγμα που σημαίνει ότι θα εμπόδιζε τη Μόνα Λίζα να κάθεται με ευθεία πλάτη και επιπλέον υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν ασύμμετρο χαμόγελο, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχουν υποθυρεοειδισμό.
